Tái cơ cấu ngành nông nghiệp vùng ĐBSCL: “Tạo ra chuyển biến tích cực về nhận thức…”

Đã có “thay da”…
Trình bày tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam cho biết, sau 2 năm triển khai thực hiện “Đề án TCCNN” toàn vùng ĐBSCL đã có 12/13 tỉnh xây dựng đề án hoặc kế hoạch thực hiện TCCNN theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Theo đó, toàn vùng chuyển 78.375ha trồng lúa kém chất lượng sang trồng màu, như: rau, dưa hấu, ngô, mè, thanh long và đạt lợi nhuận cao gấp 1,5-1,8 lần so với trồng lúa. “Công tác giống cây, con cũng được nhiều địa phương lập kế hoạch sản xuất và cung ứng theo từng vụ, từng năm và có sự kiểm soát của cơ quan chuyên môn đúng theo quy định pháp luật… nhiều tỉnh cũng đã quy hoạch vùng sản xuất phục vụ chế biến xuất khẩu và chọn được giống cây trồng, vật nuôi có lợi thế phát triển, có thị trường tiêu thụ tốt để ưu tiên phát triển theo hướng ATVSTP, với sự liên kết tiêu thụ…, Thứ trưởng Nam nhấn mạnh: Đã hình thành nhiều vùng nguyên liệu lớn như bò thịt ở Bến Tre, Trà Vinh, An Giang… gà thịt, gà trứng ở Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long…”.

Ngoài ra, theo ông Nam, việc cơ giới hóa trong sản xuất được đẩy mạnh góp phần tăng năng suất, chất lượng và giảm tổn thất trong thu hoạch với tốc độ đạt và vượt nhiều chỉ tiêu so với bình quân cả nước. Điển hình là tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất đạt 96% diện tích, vượt 6% so bình quân cả nước. Nhiều tỉnh có gần như trang bị đủ khâu thu hoạch, như An Giang, Long An, Vĩnh Long, Kiên Giang… qua đó đã tiết giảm tỷ lệ hao hụt sau thu hoạch từ 5-6% trước đây xuống còn 2%. Các hình thức tổ chức và liên kết sản xuất cũng chuyển biến tích cực. Đến nay toàn vùng có 1.200 HTX nông nghiệp, 1.367 tổ hợp tác, 6.586 trang trại… số doanh nghiệp liên kết tiêu thụ cũng tăng thêm diện tích ký kết. Chỉ tính riêng vụ hè thu 2014 đã tăng hơn vụ hè thu 2013 đến 15%.

Phát biểu tại Hội nghi, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Trưởng BCĐ Liên ngành về TCCNN quốc gia đánh giá: Sau 2 năm thực hiện TCCNN, vùng ĐBSCL đạt được nhiều thành tựu, nhưng quan trọng nhất là tạo ra sự chuyển biến tích cực về nhận thức trong cả hệ thống chính trị lẫn người dân. Đây sẽ là nền tảng để chúng ta thúc đẩy nền nông nghiệp nước nhà đứng vững trước cơn lốc toàn cầu và hội nhập.

Cần sức “rướn” để “đổi thịt”…

Sau khi phân tích, chỉ ra 8 hạn chế, tồn tại, 11 đại biểu tham gia phát biểu tại hội nghị đã bày tỏ quan ngại về sự bền vững của chặng đường sắp tới. Điều này không chỉ thể hiện qua những con số đáng sợ: Đã có 128 HTX (11%) chờ giải thể vì hoạt động kém hiệu quả; chỉ có khoảng 42.605 ha (55%) hợp đồng liên kết được thực hiện thành công… Đáng lo hơn là đang manh nha những bất trắc bên trong. Điển hình như tính liên kết hợp tác giữa các địa phương, khu vực chưa cao nên chưa giải quyết triệt để tình trạng được mùa rớt giá trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản; chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ còn chậm và chất lượng quản lý vật tư nông nghiệp và vệ sinh an toàn thực phẩm các sản phẩm nông sản chủ lực còn bất cập…

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó thủ tướng lưu ý các địa phương trong vùng rà soát lại để kịp thời chấn chính, kiện toàn để phát triển bền vững hơn. “Trong tương lai gần, nông nghiệp vẫn là “xương sống” của nền kinh tế, vì vậy chúng ta phải tìm mọi cách để thúc đẩy nông nghiệp”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Phó Thủ tướng, bên cạnh việc chỉ đạo các bộ, ngành tổng hợp các ý kiến đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ xem xét giải quyết, tháo gỡ khó khăn chung… từng địa phương, doanh nghiệp và tổ hợp tác, HTX vùng ĐBSCL cũng phải chủ động bàn bạc phương thức mới để việc liên kết bền vững nhằm tạo ra sức mạnh của “bó đũa”. “Nhưng dù mô hình nào, thì điều quan trọng và bất biến ở đây chính là lòng tin. Doanh nghiệp phải làm cho người dân tin và tự nguyện đến để bán hàng với giá cao và tự nguyện chia sẻ lợi nhuận khi doanh nghiệp gặp khó và ngược lại”, Phó Thủ tướng cho biết thêm: “Kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh nên các mô hình dự báo tiên tiến của thế giới cũng khó đảm bảo sự chính xác. Nói cách khác là rủi ro ngày càng tăng. Vì vậy để giữ vững liên kết, doanh nghiệp và nông dân phải chia sẻ trách nhiệm dưới sự hỗ trợ trong vai trò “bà đỡ” của nhà nước”.